W polskim prawie wg Kodeksu Cywilnego testamenty dzielimy na testamenty zwykły i testamenty szczególne.

W ramach tych pierwszych możemy wyróżnić testamenty sporządzane w następujących  formach:

1. a) w całości pismem ręcznym,

Testament pisany odręcznie musi zawierać datę sporządzenia i podpis. Brak daty nie czyni testamentu nieważnym, w przypadku kiedy nie wywołuje żadnych wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu bądź jego treści. Ważne jest by własnoręcznie pisany testament (nie na komputerze) był podpisany przez spadkodawcę.

1. b) w formie aktu notarialnego,

Testament w formie aktu notarialnego sporządzany jest przez notariusza bądź asesora. Testament ten stanowi jedną z najbezpieczniejszych form zabezpieczenia własnego majątku. Notariusz wykonuje zawód zaufania publicznego, co należcie zabezpiecza nasze prawa. Co ważne oryginał sporządzanego testamentu znajduje się w kancelarii notarialnej, strony otrzymują jedynie jego odpisy. Po upływie 10 lat od sporządzenia testamentu,  notariusz przekazuje dokumenty do sądu, a dokładnie do archiwum ksiąg wieczystych.

1. c) oraz w formie oświadczenia spadkodawcy w obecności dwóch świadków wypowiedziane wobec odpowiednia przedstawiciela samorządu terytorialnego.

Oświadczenie spadkodawcy w obecności dwóch świadków, uważa się również jako testament. Jednakże oświadczenie ostatniej woli musi być poświadczone przez dwóch świadków, a co więcej wypowiedziane wobec wójta, burmistrza bądź prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu lub gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego. Oświadczenie takie spisuje się z podaniem daty jego sporządzenia oraz powinno być ono podpisane przez wszystkie osoby uczestniczące w zdarzeniu, tj.: spadkodawcę, osobę wobec której została wola wypowiedziana oraz przez świadków. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać swego oświadczenia należy zaznaczyć to w protokole z podaniem przyczyny.

W ramach testamentów szczególnych wyróżniamy:

1. a) oświadczenie spadkodawcy w obecności trzech świadków

W obawie rychłej śmierci bądź gdy zachowanie formy testamentu zwykłego jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca może oświadczyć swoją ostatnią wolę ustnie w obecności co najmniej trzech świadków. Treść testamentu stwierdza się przez spisanie przez jednego ze świadków bądź osobę trzecią oświadczenia spadkodawcy, przed upływem roku od jego złożenia z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma. Oświadczenie takie musi być podpisane przez spadkodawcę i dwóch świadków albo wszystkich świadków. W przypadku kiedy stwierdzenie testamentu nie zostało dokonane w sposób podany wyżej, sąd w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku może go stwierdzić przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem.

1. b) oświadczenie spadkodawcy przed dowódcą w obecności dwóch świadków podczas podróży na polskim statku morskim bądź powietrznym.

W czasie podróży na polskim statku morskim lub powietrznym możliwe jest sporządzenie testamentu przed dowódcą statku lub jego zastępcą. Spadkodawca oświadcza swoją ostatnią wolę dowódcy statku bądź jego zastępcy, który spisuje wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania. Odbywa się to w obecności dwóch świadków. Pismo to powinno zostać podpisane przez samego spadkodawcę oraz świadków. W przypadku, gdy spadkodawca nie może podpisać oświadczenia woli, należy podać przyczynę tej niemożności w piśmie.

Istnieją szczególne formy testamentów wojskowych, jednak regulują je odrębne przepisy prawa.

Kto nie może być świadkiem!

Otóż zgodnie z przepisami KC nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu: kto nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, niewidomy, głuchy lub niemy, kto nie może czytać i pisać, kto nie włada językiem, w którym spadkodawca sporządza testament, skazany prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania.

Ponadto, co do zasady, nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść. Nie mogą być również świadkami: małżonek tej osoby, jej krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia.

Joanna Szabłowska

radca prawny