Zakres zapisów w testamencie a znaczenie testamentu

Sporządzając testament spadkodawca może nałożyć w nim na spadkobierców obowiązek spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz konkretnej osoby. Kodeks Cywilny nazywa takie rozrządzenie testamentowe zapisem zwykłym i reguluje w art. 968 KC. To sytuacja bardzo często spotykana w praktyce, chodzi tutaj bowiem o przekazanie w testamencie wybranej przez spadkodawcę osobie konkretnych przedmiotów z majątku, np. w testamencie spadkobiercami uczynione zostają dzieci, a spadkodawca przekazuje swojemu bratu w drodze zapisu zabytkowy motocykl. Co jednak stanie się, gdy w testamencie spadkodawca przeznaczy poszczególne elementy swojemu majątku konkretnym osobom, a potem z majątku nie zostanie już nic albo prawie nic? Czy taka wola spadkodawcy nadal będzie stanowiła zapis?

Zgodnie z art. 948 § 1 KC testament należy czytać tak, by możliwie najpełniej urzeczywistnić tym samym wolę spadkodawcy. W prawie polskim dopuszczalne jest rozrządzenie całością albo prawie całością spadku poprzez zapisy zwykłe, jednakże tylko wówczas, gdy z treści testamentu nie będą wynikać wątpliwości co do tego, czy spadkodawca chciał posłużyć się konstrukcją zapisu zwykłego, czy też chodziło mu o ustanowienie spadkobierców. Jeżeli te wątpliwości się pojawią, to zastosowanie znajduje art. 961 KC, stanowiący, że osobę, której w testamencie przeznaczone zostały przedmioty majątkowe wyczerpujące prawie cały spadek poczytuje się nie za zapisobiercę, a za spadkobiercę powołanego do całego spadku. Bardzo trudno jest wyobrazić sobie sytuację, w której dojdzie do rozrządzenia w opisany w art. 961 KC sposób całością spadku. Ponadto, samo ustalenie czy w konkretnym okolicznościach można mówić o prawie całym spadku też jest niejednoznaczne (chodzi tutaj np. o rozrządzenie przedmiotami majątkowymi o wartości 50.000 zł, podczas gdy do spadku wchodzą przedmioty o łącznej wartości 52.000 zł).

Podstawowym pytaniem w tym kontekście jest to, jaka będzie praktyczna różnica wynikająca z zastosowania w konkretnym stanie faktycznym art. 961 KC. Jej istotą są różnice między sytuacją prawną spadkobierców i zapisobierców zwykłych. Można tutaj wskazać w szczególności na te najistotniejsze, jako że po pierwsze spadkobierca uzyskuje prawa wchodzące do spadku już z chwilą otwarcia spadku (tj. śmierci spadkodawcy), z kolei zapisobierca uzyskuje wówczas tylko roszczenie o wykonanie zapisu wymagalne dopiero z chwilą ogłoszenia testamentu. Inną ważną kwestią jest to, że spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe i przysługuje im roszczenie o ochronę dziedziczenia z art. 1029 KC, zaś wobec zapisobierców nie ma o czymś takim mowy.

W przypadku napotkania problemów prawnych w zakresie szeroko pojętego prawa spadkowego, w tym również interpretacji testamentu i zawartych w nim zapisów, zachęcam do kontaktu z naszą Kancelarią, która świadczy pomoc prawną w tym zakresie.