Mówimy o nieważności umów frankowych i  chcemy raz na zawsze uwolnić się od kredytu. 

co to dokładnie i czym się charakteryzuje…. kilka cennych uwag poniżej.

Zgodnie z art. 58 kodeksu cywilnego 

§ 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Biorąc pod uwagę powyższe czynność prawna jest bezwzględnie nieważna gdy: 1) jest sprzeczna z ustawą 2) ma na celu jej obejście 3) jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

warto wspomnieć tu o art. 353(1) Kodeksu cywilnego mówiącym o tym, że strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. 

Na gruncie art. 58 kc nieważność czynności prawnej charakteryzuje się następującymi cechami:

1. znajduje zastosowanie do wszystkich czynności prawnych  – umów i oświadczeń woli,

2. czynność prawna dotknięta nieważnością nie wywołuje żadnych skutków prawnych zamierzonych przez strony,

3. czynność prawna jest nieważna od początku, czyli od chwili jej dokonania,

4. stan nieważności z przyczyn wskazanych w komentowanym przepisie powstaje z mocy samego prawa, co oznacza, że do stwierdzenia nieważności nie jest wymagane wystąpienie innych zdarzeń, przykładowo orzeczenie sądu lub złożenie oświadczenia jednej ze stron czynności prawnej,

5. możliwe jest ustalenie nieważność czynności prawnej wyrokiem sądowym – zgodnie z art. 189 kpc gdy strona występująca z powództwem ma interes prawny ( wyrok ma zawsze charakter deklaratoryjny, co oznacza, że stwierdza jedynie pewien obiektywny stan w postaci nieważności czynności prawnej),

6. żądanie stwierdzenia nieważności czynności prawnej nie ulega przedawnieniu,

7. nieważność czynności prawnej brana jest przez sądy pod uwagę z urzędu, bez względu na to, czy strona w trakcie postępowania sądowego powoła się na tę okoliczność,

8. stan nieważności ma charakter ostateczny – (ustawa może jednak wskazywać wyjątki, gdy możliwa jest konwalidacja czynności prawnej),

9. nieważności czynności prawnej jest niestopniowalna – nie ma bardziej lub mniej ważnych/nieważnych czynności,

10. nieważność czynności prawnej nie zależy od liczby oraz wagi naruszeń,

Mój o sprzeczności czynności prawnej z ustawą należy rozumieć konstytucję, ustawy (cywilne, karne, administracyjne), ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia (wydane w granicach ustawowego upoważnienia) i akty prawa miejscowego.  

Sprzeczność czynności prawnej z ustawą występuje, gdy zawiera ona postanowienia niezgodne z ustawą, nie uwzględnia zakazu ustawowego lub nie zawiera treści nakazanej przez ustawę (przykładowo niezbędnych przesłanek dokonywania czynności danego rodzaju). Sprzeczność z ustawą zachodzi również w sytuacji, gdy czynność prawna jest zawarta z pominięciem wymaganej formy, np. umowa sprzedaży nieruchomości nie została zawarta formie aktu notarialnego. Jako czynność prawną sprzeczną z ustawą uznaje się również czynności prawne mające na celu obejście ustawy.  

Oceniając czy dana czynność prawna jest sprzeczna z ustawą lub ma na celu obejście ustawy, bierzemy pod uwagę stan prawny obowiązujący w chwili dokonania danej czynności. 

Możemy jeszcze mowić, jak wyżej wskazano o sprzeczności czynności prawnej z zasadami współżycia społecznego

 Zgodnie bowiem z art. 58 § 2 kc nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. W doktrynie prawa cywilnego podnosi się, że każda czynność prawna do swej ważności wymaga zgodności z zasadami współżycia społecznego. Kodeks cywilny nie precyzuje jednak, czym są zasady współżycia społecznego. Pojęcie to jest nieokreślone i zmienne. W piśmiennictwie zasady współżycia społecznego przedstawia się jako powszechnie obowiązujące reguły postępowania nawiązujące do rozsądku, rzetelnego, lojalnego czy uczciwego zachowania. W uchwale Sądu Najwyższego z 20 grudnia 2012 r. (sygnatura III CZP 84/2012) wskazano, że przez zasady współżycia społecznego należy rozumieć podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania. W orzecznictwie wskazano również, że każda ze stron umowy zobowiązana jest powstrzymać się od jakichkolwiek zachowań, które świadczą o braku respektu dla interesów partnera lub wywołują uszczerbek w tych interesach (wyrok Sądu Najwyższego z 22 czerwca 2010 r., sygnatura IV CSK 555/09).

Czynnością prawną sprzeczną z zasadami współżycia społecznego jest m.in. czynność prawna rażąco krzywdząca jedną ze stron czy przyznanie tylko jednej ze stron umowy uprawnienia do zmiany jej istotnych postanowień, czynność prawna, która prowadzi do rażącego naruszenia równości stron, umowa sprzeczna z uczciwością czy lojalnością (przykładowo umowy, które zostają zawarte na skutek nieuczciwego wykorzystania uprzywilejowanej pozycji, nacisku na kontrahenta) – przykładowo Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że umowa zawarta przez stronę działającą pod presją faktycznej przewagi kontrahenta nie może być uznana za wyraz w pełni swobodnej i rozważnie przez nią podjętej decyzji (wyrok z 18 marca 2008 r., sygnatura IV CSK 478/07).

 Zgodnie jednak z art. 58 § 3 kc w sytuacji, gdy nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, pozostaje ona w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, że bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana. Przywołana regulacja znajduje zastosowanie na przykład, gdy poszczególne postanowienia czynności prawnej są nieważne (przykładowo ustanowienie kary umownej) lub poszczególne postanowienia dotyczą przedmiotu podzielnego.

Biorąc pod uwagę powyższe spostrzeżenia a więc kiedy mamy do czynienia z nieważnością zrozumiałym jest że kredytobiorcy występują do sądów i podnoszą zarzut nieważności umowy z powodu naruszeń przez bank przy zawieraniu umowy i ustaw i zasad współżycia społecznego a sądy wydają dla nich korzystne rozstrzygnięcia. W sprawach frankowych podnosimy:

• nieważność umowy w oparciu o jej sprzeczność z prawem bankowym, prawem cywilnym oraz z zasadami współżycia społecznego;
• brak określenia świadczenia;
• nieuczciwość całego mechanizmu indeksacji a nie tylko tabel kursowych (brak określenia zasad ustalania kursów oraz jednostronne ryzyko kursowe w świetle braku rzetelnej informacji o ryzyku);
• sprzeczność indeksacji z naturą umowy kredytu;
• wbudowanie w umowę instrumentu finansowego;
• błąd w zakresie całkowitego kosztu kredytu;
• wskazanie na najnowsze orzecznictwo SN i TSUE, a także wyroków wydanych po orzeczeniu TSUE.

Powyższe argumenty pozwalają nam na stwierdzenie nieważności umowy i zasądzenie zwrotu wszystkich wpłaconych rat, ewentualnie zasądzenie nadpłat przy uznaniu, że umowa jest nadal ważna, ale kredyt jest złotowy czyli najtańszy na rynku bo oprocentowany stawką LIBOR, według wyboru kredytobiorcy.